Blog: De Gascrisis, hoe nu verder?

Als iemand een glazen bol tot zijn of haar beschikking had, dan was het een eenvoudige vraag geweest maar helaas, die worden niet verkocht bij de Action. Als teler zul je dus met het beste inzicht van vandaag moeten doen. Geen enkele expert heeft de huidige extreme prijsstijging van gas met en haar kielzog elektriciteit voorzien. Veel telers hebben eerder dit jaar op enig moment hun strategie losgelaten om gas vast te leggen in de hoop dat de prijzen wel weer zouden dalen en zitten nu met de gebakken peren. Plant wordt gestort, nieuwe aanplant wordt gekopt, alles om niet tegen torenhoge prijzen te moeten belichten. De onzekerheid is groot en fluctueert met de gasprijs zelf. Dat gevoegd bij de tekorten aan grondstoffen zoals meststoffen en diverse lastige ziekten en plagen maakt dat er sprake is van een “perfect storm” zoals ik in mijn vorige column aangaf. Dat raakt telers, maar ook veel aanverwante bedrijven in de sector. Denk de beperkte beschikbaarheid van ruimte bij plantenkwekers en als producent van nuttige insecten zullen we bijvoorbeeld moeten overproduceren om steeds product beschikbaar te hebben terwijl extreem lastig te voorspellen wanneer en voor wie er geleverd zal moeten worden. Beestjes kun je nu eenmaal niet op de plank bewaren tot ze afgeroepen worden. De onderlinge verschillen tussen telers zijn groot, de een heeft langlopende contracten, de ander moet soms duur gas inkopen voor elektriciteit die hij eerder te goedkoop heeft verkocht. Tuinders kunnen door eigen keuzes in het verleden al dan niet in de klem zitten wat een generieke steunmaatregel van de overheid lastig maakt. Dus moeten er keuzes gemaakt worden om het opgebouwde vermogen van de afgelopen jaren niet in een winter te zien verdampen. Het is een rit in een achtbaan waarvan de stoeltjes niet voor iedereen even vast zitten. Als sector zullen we er best wel weer uitkomen, maar individueel kunnen de consequenties heftig uitpakken. Per saldo zal ook deze crisis enkele ontwikkelingen versnellen; schaalvergroting, verduurzaming en marktgericht ondernemen zijn enkele thema’s waar het verschil gemaakt kan worden. Alleen of in een collectief, maar stil staan betekent af en toe geluk hebben en wachten tot er een klap komt die je niet kunt pareren. Dat vraagt momenteel stalen zenuwen omdat er maar weinig zijn die een scherp kompas hebben om op te sturen in deze extreme omstandigheden. Ik neem daarom mijn hoed af voor de tuinbouwondernemers die voor een grote uitdaging staan op korte, maar ook middellange termijn want daar zal een antwoord gevonden moeten worden op onzekerheden waar we per vandaag mee te maken hebben.