Hommels liggen aan de basis van de grootschalige tomatenteelt zoals we die nu kennen. Maar hommels zijn de afgelopen jaren in steeds meer gewassen een belangrijke rol gaan spelen.
Sociaal insect
Hommels hebben een sociale levenswijze. Hommel vrouwtjes werken namelijk met elkaar samen bij het bouwen van een nest en het verzorgen van de larven. De eitjes in een nest worden gelegd door één vrouwtje, dit is de koningin. De dochters van deze koningin, de werksters genaamd, leggen zelf geen eieren maar helpen hun moeder met het nest en de larven. Van deze sociale levenswijze wordt optimaal gebruik gemaakt in de voedingsgewassen die bestuiving nodig hebben om vruchten te vormen.
Bestuiving
Hommels bezoeken bloemen voor hun eigen energievoorziening en om voedsel voor hun larven te verzamelen. Door dit gedrag zorgen ze voor de bestuiving van bloemen. Maar wat doen hommels nu precies waardoor een bloemetje een vrucht wordt? Wanneer een hommel een bloem bezoekt komt stuifmeel van deze bloem via de meeldraden op de hommel terecht. Als de hommel dan naar een andere bloem vliegt, neemt ze het stuifmeel mee en zorgt er door de bloem te bezoeken voor dat dit op de stamper terecht komt. Dit stuifmeel groeit door de stamper heen naar de kern van de bloem. Op dat moment is de bloem bevrucht en zal er een vrucht gaan groeien.
Vruchtzetting
Het hierboven beschreven proces lijkt in de basis simpel maar er zijn een meerdere omstandigheden die de bestuiving en vruchtzetting kunnen beïnvloeden.
Een voorbeeld is de relatieve luchtvochtigheid van de lucht. Als deze te hoog is kan het stuifmeel minder makkelijk loskomen uit de meeldraden, omdat het nat is. De hommels kunnen dan het stuifmeel niet goed verzamelen, het gevolg hiervan is dat ze bloemen minder gaan bezoeken. Onder droge omstandigheden produceren de bloemen minder nectar en is ook is het stuifmeel minder plakkerig. Hierdoor neemt een hommel het minder makkelijk mee aan zijn poten of lijf en zullen de bloemen die daarna worden bezocht slechter of helemaal niet worden bestoven. Wanneer de relatieve luchtvochtigheid tussen de 60 en 80% blijft, zal het stuifmeel van goede kwaliteit zijn.
Belichting
Hommels vliegen minder goed onder kunstmatige belichting. De reden hiervoor is dat ze minder makkelijk de weg kunnen vinden als er geen UV-licht is. Dit spectrum van licht zit weinig in de assimilatielampen, die worden gebruikt voor de belichting. Planten hebben vooral rood licht nodig om te groeien dus geven de assimilatiebelichtingslampen vooral rood licht. Als de lampen bijvoorbeeld om 02.00 uur ’s nachts aangaan, reageert de plant hier wel op door zijn bloemen te openen, maar de hommels doen niets. Als de zon om 09.00 uur opkomt en de hommels hierop reageren door te gaan vliegen, staan de bloemen al 7 uur open terwijl bijvoorbeeld een tomatenbloem in totaal maar 8 uur open staat. Op deze manier wordt de tijd dat een bloem bestoven kan worden een heel stuk korter.
Om hommels in de belichte teelten toch goed hun werk te kunnen laten doen wordt er nu bijvoorbeeld gebruik gemaakt van systemen waarbij de hommels alleen vliegen als het daglicht voldoende voor de hommels om zich te kunnen oriënteren.
Gewassen
Hommels worden in verschillende gewassen gebruikt waar een goed gezette vrucht belangrijk is. Voorbeelden zijn tomaat, paprika, aubergine, klein fruit (aardbei, bessen, frambozen, kiwi) maar ook in de sierteelt zoals Hedera (klimop), Hypericum (hertshooi), Ilex (hulst), Rosa (rozenbottels), Skimmia en Symphoricarpos worden hommels ingezet om de sierwaarde van producten te vergroten.
Ook in de zaadteelt wordt gebruik gemaakt van hommels als de bestuiving. Hier worden kleinere kolonies gebruikt. Een standaard hommelkast bevat bij levering meer dan 80 werksters en een mini seed hive heeft bij levering maar 10 tot 15 werksters. Deze kleinere volken zijn nodig, omdat het hier vaak om kleine aantal planten gaat die moeten worden bestoven.
In zacht fruit worden ook steeds meer hommels gebruikt. In de onbedekte teelt van zacht fruit worden speciale multi hives gebruikt. Dit is een nest wat speciaal is ontworpen voor het gebruik in de open lucht en is gemaakt van polystyreen.
Flying doctors
Hommels kunnen ook op een andere manier worden ingezet. Hierbij wordt gebruik gemaakt van het feit dat hommels veel bloemen bezoeken. Bij het verlaten van hun nest passeren de hommels een dispensertray met biologische pesticiden of pollen en deze blijven dan plakken aan de poten of het lijfje van de hommels. Wanneer de hommels dan bloemen bezoeken nemen ze het product mee en kan het daar zijn werking doen. Voor aardbei wordt dit systeem bijvoorbeeld gebruikt om bloemen te beschermen tegen Botrytis door de hommel de nuttige schimmel Gliocladium catenulatum J1446 mee te laten nemen.
Maar dit principe wordt ook gebruikt om stuifmeel te verspreiden dat ergens anders is verzameld. Op deze manier kunnen mannelijke planten, die op een andere locatie staan, toch de vrouwelijke planten bevruchten en zo voor een goed kruisbestuiving en mooie vruchten zorgen.
Het hier boven beschreven systeem wordt Flying doctors genoemd en zoals de Australische dokters mensen helpen op moeilijk bereikbare plekken doen de hommels hier niet voor onder.
Comments